W mrocznym łęgu nadwiślańskim

Deszcz zacina z boku, wiatr jest porywisty i przenikliwie zimny. Łamie grube gałęzie drzew i gwiżdże aż po trawy i jeżynowe darnie. Ciągnie od wiślanych przestrzeni. Sporadycznie natknąć się można na potężne wykroty topól. Tuż pod nimi doły które powypełniały się kałużami wody. Nawet po kilkanaście centymetrów. Ponura aura i specyfika lasu łęgowego nadają tym obrazom jakiś niepokój, stan permanentnego ciągłego ruchu. Mimo, że w łęgu jest dość cicho. I samotnie.

Podmokłości lasu łęgowego na przywiślu.

Kiedy szukam chwili odosobnienia, wybieram nadwiślańskie łęgi. Wiem, że w mokrych, gęstych od wiotkich badyli nawłoci, które dorastają tam do wysokości 2 metrów nie spotkam człowieka. Owszem, bliżej rzeki pewnie jakiś gość moczy kija i pociąga z butelczyny, ale nic ponadto. W lesie jest błoto, śliskie i leżące  zdradliwie kłody oraz podmokłości w obniżeniach terenu. Te ostatnie trudne do zauważenia, przykryte opadłymi liśćmi sokór i rzadkich wierzb. W pochmurne dni, wyglądają jak fioletowo-beżowe serduszka. Znawca łęgu nigdy nie wejdzie w takie miejscówki, ponieważ tam drzew jest najmniej. To królestwo jeżyn, pnącza psianki słodkogórz z dzikim chmielem i zbiorowiskami łąk turzycowych. O każdej porze roku malownicze i pociągające. Najbardziej w czasie późnej jesieni bez listowia. Melancholijna dusza poczuje się w nich jak u siebie w domu.

Drzewostany łęgowe.

Smutną szarość łęgu przeplatają nacieki glonów porastające pnie drzew. Wyglądają jak rdza pożerająca kawałki blach  na złomowiskach. Od kilku lat w całym kraju poszerzają one swój areał. Zaś grube gałęzie i kikuty uschłych staruszków okupuje do trzech gatunków porostów. Z rzadka, szczególnie bliżej miejsc wilgotnych, gdzie drzewne łamańce leżą dobre kilkanaście sezonów rosną bardzo interesujące rodziny grzybów. Tutejsza mykoflora jest wyjątkowa, gdyż jedynie w łęgach odnajduje odpowiednie dla siebie siedlisko.

Mykoflora lasów łęgowych przywiśla.

W łęgach.

Z uwagi na fakt, że łęgi są trudno dostępne są one azylem dla wielu gatunków ptaków. Swoje lęgi zakładają tu bociany czarne, drapieżne bieliki czasami żurawie, czaple siwe a także ginąca kraska. Sikory, pełzacze, kowaliki, czy kilka gatunków dzięciołów ma się w nich bezpiecznie. Do tego w obfitość pokarmu i kryjówek. Bliżej rzeki operują bobry i wydry. Lis, borsuk a nawet wędrujący wilk znajduje w łęgach odpoczynek. O sarnach , dzikach i łosiach nie wspominając. Teraz, gdy chłód, bezśnieżnie a na domiar dojmujące wichury szaleją, dziki buchtują w glebie poszukując różnych kłączy i frykasów. Najczęściej w bliskości z krzewami głogów i w grupkach olch.

Porosty na topoli.

Wykrot topoli.

Ścieżki zwierząt na polanie lasu łęgowego.

W dolinach rzecznych centralnej Polski lasy łęgowe  to przede wszystkim takie gatunki drzew jak: topola czarna, topola biała, olsza czarna, osika, kilka rodzin wierzb oraz domieszka dębu, wiązu, klona i jesiona. Z krzewów wymienić trzeba czeremchy, głogi, kruszyny, dzikie róże z tarniną, i naturalnie derenie. Rzecz jasna wymieniam co ważniejsze. Niepokoi ekspansja obcych rodzimej florze gatunków drzew np. klonu pensylwańskiego z jesionolistnym a także mieszańców topól rodzimych z obcymi. Ale to temat na osobny wpis.

Zaskakujące oblicza tego samego łęgu.

Nieodłączną rolę w ekosystemie lasów łęgowych stanowią starorzecza i bagna wiślane. Nawadniają one cały las, dzięki czemu kipi on całą mozaiką przyrodniczego świata zwierząt i roślin. Swoje tarliska mają w nich wiele ginących gatunków ryb, w tym różanka, liny, sumy i szczupaki. 

Fragmenty łęgów.

Mroczny łęg to tajemnica. Pustka z mgłą i oparami wilgoci unoszącymi się znad korzeni i zbutwiałej roślinności. Gdy się po nim łazi, czuć jego zapach, czasem miły, a czasem nam w ogóle nieznany. Tylko gonny puszczański ols może dorównać tej zagadkowej atmosferze. W deszczu, kiedy wydaje się nam, że zaraz opanuje nas depresyjny nastrój znużenia i tęsknoty za wiosną. Łęg może zaskoczyć. Ale to zależy od dociekliwości i uwagi piechura. Inaczej polegniemy z kretesem. Zrażeni do topól i wierzb. Wówczas pozostaną nam sosnowe bory, poznane wcześniej ścieżki i widoki. Las łęgowy to zupełnie inny wymiar, nie znaczy, że ciekawszy, czy bardziej szary w monotonię. On tak wygląda z początku. Lubię go za dyskrecję listopadowych krótkich dni, i za lutowe poranki z dala od zgiełku ludzkich mas. Jest częścią wiślanej krainy. Zaledwie w 5% występowania w naszym kraju. Tyleśmy go już wycięli!

Topole czarne nazywane sokorami mazowieckimi, lub nadwiślańskimi.

Poszukajcie swojego mroku, on także jest wspaniały...